Vücut Kitle İndeksi (VKİ), bir kişinin kilo ve boy oranını değerlendirerek vücut ağırlığının sağlık açısından uygun olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir ölçüttür. VKİ, kilogram cinsinden ağırlığın, metre cinsinden boyun karesine bölünmesiyle hesaplanır. Bu değer, bireyin zayıf, normal kilolu, fazla kilolu veya obez olup olmadığını belirlemede yardımcı olur.
VKİ hesaplama formülü şu şekildedir: VKİ = Ağırlık (kg) / Boy (m)²
VKİ değerlerine göre kilo türleri şu şekildedir:
- Zayıf: Vücut Kitle İndeksi < 18.5
- Sağlıklı: Vücut Kitle İndeksi 18.5 - 24.9
- Fazla Kilolu: Vücut Kitle İndeksi 25 - 29.9
- Obez: Vücut Kitle İndeksi 30 - 39.9
- Aşırı Obez (Morbid Obez): Vücut Kitle İndeksi > 40
Yüksek Vücut Kitle İndeksi (25 ve üzeri) genellikle fazla vücut yağına işaret eder ve kalp hastalıkları, felç, tip 2 diyabet gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilidir. Düşük Vücut Kitle İndeksi (18.5’in altı) ise yetersiz beslenme ile bağlantılıdır, ancak aşırı düşük vücut yağının da bazı sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalıdır.
Bir kişinin Vücut Kitle İndeksini hesaplamak için boyun karesi ve ağırlık kullanılır. Örneğin, 75 kg ağırlığındaki ve 1.65 m boyundaki bir kişinin VKİ’si şu şekilde hesaplanır: 1.65 x 1.65 = 2.72 m² ve 75 / 2.72 = 27.5. Bu durumda kişinin Vücut Kitle İndeksi 27.5 olup "Fazla Kilolu" kategorisindedir.
Vücut Kitle İndeksi, yaşa göre değişiklik gösterebilir. Yetişkinler için ideal Vücut Kitle İndeksi aralığı genellikle 18.5 ile 24.9 arasında kabul edilir. Yaş ilerledikçe, vücutta kas kaybı ve metabolizma hızının azalması gibi faktörler Vücut Kitle İndeksi değerlerini etkileyebilir.
Çocuklar ve gençler için Vücut Kitle İndeksi hesaplama, yaş ve cinsiyete göre yapılan değerlendirmelere dayanır. Çocuklarda büyüme ve gelişme dönemlerine göre yağ oranları değişir, bu nedenle Vücut Kitle İndeksini değerlendirmek için daha spesifik persantil eğrileri kullanılır.
Vücut Kitle İndeksi hesaplaması, sağlık riski değerlendirmesinde önemli bir faktördür. Özellikle karın çevresindeki yağlanma, kalp hastalıkları ve diğer sağlık sorunlarıyla ilişkilidir. Ancak sadece Vücut Kitle İndeksine dayanarak sağlık durumu tam olarak değerlendirilemez, ek faktörlerin de göz önünde bulundurulması gereklidir.
