Teknoloji çağında yaşamak, günlük hayatımızın her alanında akıllı cihazların, sosyal medyanın ve dijital araçların kullanılmasını neredeyse kaçınılmaz hale getiriyor. Ancak teknolojinin aşırı ve kontrolsüz kullanımı, bireyleri hem fiziksel hem de ruhsal olarak olumsuz etkileyen bir bağımlılığa yol açabilir. Bu bağımlılık, insanların aile ilişkilerini, ibadetlerini, sosyal yaşantılarını ve zamanlarını etkileyerek dengeli bir yaşamı zorlaştırmaktadır. İslam, dengeli bir yaşamı teşvik eder ve her konuda itidalli olmayı önerir. Bu makalemizde, teknoloji bağımlılığı ile mücadelede İslam’ın tavsiyelerini ele alacağız.
1. İtidal ve Dengeli Yaşam İlkesinin Önemi
Kur’an-ı Kerim’de ve Peygamber Efendimizin (s.a.v.) hadislerinde, her konuda aşırılıktan kaçınmanın önemi vurgulanmıştır. Cenab-ı Hak şöyle buyurur:
“Allah israf edenleri sevmez.” (Araf Suresi, 31)
Bu ayet, tüm yaşam alanlarında olduğu gibi teknoloji kullanımı konusunda da israf ve aşırılıktan kaçınmamız gerektiğini ifade eder. Aşırı ekran süresi, sosyal medya bağımlılığı ve dijital platformlarda gereğinden fazla zaman harcamak, israf olarak değerlendirilebilir ve Müslümanın bu konuda dikkatli olması önerilir.
2. Aile İlişkilerini Güçlendirme
Teknoloji bağımlılığı aile bağlarını zayıflatabilir ve insanların birbirlerine olan ilgisini azaltabilir. İslam, aileyi korumayı ve aile ilişkilerini güçlendirmeyi teşvik eder. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) aile bireyleriyle kaliteli vakit geçirmenin ve onlara sevgi göstermenin önemini vurgulamıştır. Özellikle yemek zamanlarında, aile bireyleriyle bir araya gelmek ve bu anları telefondan uzak bir şekilde değerlendirmek, hem bağımlılıktan korunmayı hem de aile bağlarını güçlendirmeyi sağlar.
3. Zamanı Verimli Kullanmak
Zaman, İslam’da en kıymetli nimetlerden biri olarak kabul edilir. Teknoloji bağımlılığı, zamanın boşa harcanmasına yol açabilir ve kişiyi günlük ibadetlerinden uzaklaştırabilir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisinde şöyle buyurur:
“İki nimet vardır ki insanların çoğu onların kıymetini bilmez: Sağlık ve boş vakit.” (Buhari)
Müslüman, teknoloji kullanımını sınırlayarak zamanını daha verimli hale getirebilir. Günlük ibadetlerin, aile ile geçirilen zamanın ve kişisel gelişime yönelik faaliyetlerin aksatılmaması, dengeli bir yaşamın temel unsurlarıdır.
4. Dijital Detoks ve Teknolojiye Ara Verme
Haftanın belirli günlerinde veya günün belirli saatlerinde dijital detoks yaparak teknolojiden uzak kalmak, ruhsal dinginliği sağlamak için önemlidir. Özellikle namaz vakitlerinde telefonlardan uzak durmak, insanın hem zihnini temizlemesine hem de ibadete daha fazla odaklanmasına yardımcı olur. Namaz, insanın kendisiyle ve Rabbi ile baş başa kaldığı bir andır ve bu anların değerini korumak için dijital ortamdan uzak durmak önemlidir.
5. İslam'da Sorumluluk ve Sağlık Bilinci
Teknoloji bağımlılığı, uzun süre ekran başında kalma gibi nedenlerle fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. İslam, bedenin bir emanet olduğunu ve ona iyi bakılması gerektiğini vurgular. Bedenin sağlığına dikkat etmek, aşırı teknolojik kullanımın getirdiği yorgunluk, göz rahatsızlıkları ve stres gibi sorunlardan korunmayı gerektirir.
6. Kendi İhtiyaçlarımızı Belirleme ve Bilinçli Teknoloji Kullanımı
Müslüman bireyler, ihtiyaçlarını belirleyerek teknoloji kullanımında bilinçli olmalıdır. Teknoloji, bir ihtiyaçtan öteye geçerek bağımlılığa dönüştüğünde, dengeyi sağlamak için kişisel hedefler ve sınırlamalar konulmalıdır. Örneğin, teknolojiyi bilgi edinme, İslami içeriklere ulaşma ve dini görevleri yerine getirme amaçlarıyla kullanmak, daha dengeli bir bakış açısı sunar.
7. Zihinsel ve Ruhsal Arınma İçin Dua ve Zikir
Dijital dünyadan uzaklaşıp, ruhsal olarak arınmaya zaman ayırmak da önemlidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) dua ve zikrin, insan ruhu üzerindeki olumlu etkilerini sıkça vurgulamıştır. Dua ve zikir anları, kişinin hem teknolojinin yıpratıcı etkilerinden arınmasına hem de manevi bir huzur bulmasına katkıda bulunur.
Teknoloji bağımlılığı, Müslüman bireylerin hayatında dengeleri bozabilecek bir sorun haline gelebilir. İslam'ın sunduğu itidal, sorumluluk, zaman yönetimi ve ruhsal arınma gibi ilkeler, teknoloji bağımlılığıyla mücadelede güçlü bir yol haritası sunmaktadır. Dijital dünyayı bilinçli kullanmak ve dengeli bir yaşamı korumak, kişinin hem dünyada hem de ahirette huzur bulmasına katkı sağlar. Bir sonraki makalemizde görüşmek üzere…