Enfeksiyon Hastalıkları
ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, Kırım Kongo Kanamalı
Ateşi (KKKA)hastalığı hakkında bilgi verdi.
Mamçu, temel
olarak yabani hayvanlarda ve kenelerde bulunan ve her sene Mayıs – Eylül ayları
arasında görünen Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına neden olan etken virüs
hakkında, "Bunyaviridae ailesinden Nairovirus grubundan tek sarmallı bir
RNA virüsü, Crimean-Congo haemorrrhagic fever virüsüdür. Virüs, kenelerin
ısırması sonucu tavşanlara, bazı kuşlara, kemiricilere, sığır, koyun ve çiftlik
hayvanlarına bulaşabilir. Fakat keneler ve hayvanlarda hastalık oluşturmaz
sadece insanları etkiler." bilgisine yer verdi.
Kene ısırmasıyla
bulaşıyor
KKKA
hastalığına yol açan virüsün, insanlara temel olarak, virüs taşıyan kenenin ısırması
ile bulaştığını belirten Mamçu, "Bunun dışında, virüs taşıyan hayvanların
(sığır, koyun, çiftlik hayvanları vb.) kan ve dokularıyla temasla da
bulaşabilir. Ayrıca, kenelerin bulunduğu alanda çalışanlar, piknik yapanlar,
avcılar, veterinerler, kasaplar ve sağlık çalışanları risk grubu içerisine
girer." ifadelerini kullandı.
Hastalığın Belirtileri
nelerdir?
Mamçu, bu
hastalığın belirtileri ve belirtilerin ortaya çıkma süreleri hakkında şunları
söyledi: "Virüs kene ısırması ile alındığında 1 ila 3 gün, kan/doku teması
yoluyla alındığında ise 3 ila 13 gün arasında belirtilerini göstermeye başlar.
Hastalık belirtileri arasında; ateş, halsizlik, kas ağrısı, iştahsızlık,
bulantı, kusma, ishal bulunur. Cilt ve cilt altı kanamaların dışında; Diş eti
kanaması, burun kanaması, mide bağırsak kanaması, idrar yolu kanamaları , beyin
ve batın içi kanamalar da görülebilir. Daha ağır seyirli olan hastalık
sürecinde ise bulgular daha şiddetli olur; kanamalar daha ön planda olabilir.
Şuur değişiklikleri, böbrek yetmezliği ve koma ile ölüm gelişebilir.
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığının ölüm oranı yaklaşık yüzde 10
civarındadır."
Sağlık çalışanlarına
bulaşma
KKKA olan bir
hastadan kan-sekresyon teması, iğne batması veya mukoza teması (göz, ağız vb.)
varsa önlem alınması gerektiğini ifade eden Mamçu, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
Hastalığından korunmak için alınabilecek önlemleri de şöyle sıraladı:
"Genellikle
hava yolu ile bulaşmadan bahsedilmemektedir. Ancak hasta ve hastanın
sekresyonları ile temas sırasında mutlaka üniversal önlemler (eldiven, önlük,
gözlük, maske vb.) alınmalıdır. Kan ve vücut sıvıları ile temastan
kaçınılmalıdır. Bu şekilde bir temasın söz konusu olması halinde, temaslının en
az 14 gün kadar ateş ve diğer belirtiler yönünden takip edilmesi gerekmektedir.
Hayvan kanı,
dokusu veya hayvana ait diğer vücut sıvıları ile temas sırasında da gerekli
korunma önlemleri alınmalıdır.
Mümkün olduğu
kadar kenelerin bulunduğu alanlardan kaçınılması gerekmektedir. Hayvan
barınakları veya kenelerin yaşayabileceği alanlarda bulunulması durumunda,
vücut belirli aralıklarla kene yönünden muayene edilmeli; vücuda yapışmamış
keneler dikkatlice toplanıp öldürülmeli, yapışan keneler ise kesinlikle
ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan alınmalıdır.
Piknik amaçlı
olarak su kenarları ve otlak şeklindeki yerlerde bulunanlar döndüklerinde,
mutlaka üzerlerini kene bakımından kontrol etmeli ve kene varsa usulüne uygun
olarak vücuttan uzaklaştırmalıdır. Çalı, çırpı ve gür ot bulunan yerlerden uzak
durulmalı, bu gibi yerlere çıplak ayakla veya kısa giysilerle girilmemelidir.
Mümkünse riskli bölgelerde piknik yapılmamalıdır.
Orman
işçileri gibi bölgede bulunmaları zorunlu olanlar için, lastik çizme giymeleri
veya pantolonlarının paçalarını çorap içine almaları koruyucu olabilmektedir.
Hayvan
sahipleri yerel veterinerlik teşkilatı ile ilişkiye geçerek hayvanlarını
kenelere karşı uygun akarisitlerle ilâçlamalı, hayvan barınakları kenelerin
yaşamasına imkân vermeyecek şekilde yapılmalı, çatlaklar ve yarıklar tamir
edilerek badana yapılmalıdır. Kene bulunan hayvan barınakları uygun
akarisitlerle usulüne göre ilâçlanmalıdır.
Gerek
insanları gerekse hayvanları kene enfestasyonlarından korumak için repellent
olarak bilinen böcek kovucular dikkatli bir şekilde kullanılabilir.
Repellentler sıvı, losyon, krem, katı yağ veya aerosol şeklinde hazırlanan
maddeler olup, cilde sürülerek veya elbiselere emdirilerek uygulanabilir. Aynı
maddeler hayvanların baş veya bacaklarına da uygulanabilir; ayrıca bu
maddelerin emdirildiği plâstik şeritler, hayvanların kulaklarına veya
boynuzlarına takılabilir."
İnsan vücudundan kene
nasıl çıkartılır?
Mamçu,
vücutta kene varsa, bir cımbızla, kenenin deriye yapıştığı yerden tutulup
sağa sola oynatılarak çivi çıkarır gibi çıkarılması gerektiğini söyledi. Mamçu,
vücutta kene bulunması halinde alınabilecek önlemleri şöyle anlattı:
"Vücut üzerindeki
keneler öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. "
Keneleri
vücuttan uzaklaştırmak amacıyla üzerlerine sigara basmak veya kolonya ve
gazyağı dökmek gibi yöntemlere başvurulmamalıdır.
Kene vücuttan
çıkartıldıktan sonra, ısırık yeri su ve sabunla temizlenmeli ve daha sonra
antiseptik ile silinmelidir.
Hangi tip
kene olduğunun öğrenilmesi için, kene cam tüpe konularak konu ile ilgili
kurumlara gönderilebilir.
Kene vücuttan
ne kadar kısa sürede çıkarılırsa hastalık riski de o kadar azalmaktadır."
(İLKHA)
