Onkolog Doç. Dr. Nilay Şengül Samancı konu hakkında önemli
bilgiler verdi.
Kanserden korunma konusunda endişeli misiniz?
Muhtemelen kanserden korunma hakkında çelişkili yazılar
okumuşsunuzdur. Bazen bir çalışmada önerilen belirli bir kanserden korunma
önerisi diğerinde önerilmemektedir.
Şengül Samancı, "Kanserden korunma ile ilgili
çalışmalar hala sürmektedir. Bununla birlikte kansere yakalanma riskiniz
yaptığınız yaşam tarzı seçimlerinden etkilenmektedir.Bu nedenle basit yaşam
tarzı değişiklikleri kanseri önlemek konusunda fark yaratabilir. Vereceğim
önerileri dikkate almanızı öneririm." dedi.
1. Sigara kullanmayın
Kanserden ölümlerin yüzde 30’undan, akciğer kanseri
vakalarının yüzde 87’sinden sigara sorumludur. Sigara; akciğer, ağız, boğaz,
gırtlak, pankreas, mesane, serviks ve böbrek kanseri dahil olmak üzere çeşitli
kanser türleriyle ilişkilendirilmiştir. Tütün çiğnemek ağız boşluğu ve pankreas
kanseri ile ilişkilendirilmiştir. Sigara kullanmasanız bile sigara dumanına
maruz kalmak (pasif içicilik) akciğer kanseri riskinizi arttırabilir. Sigara
içmemek - veya kullanmayı bırakmaya karar vermek - kanseri önlemenin önemli bir
parçasıdır. Sigara bırakma konusunda yardıma ihtiyacınız varsa, sigarayı
bırakma ürünleri ve diğer bırakma stratejileri hakkında doktorunuza danışın.
2. Sağlıklı bir diyet
yapın
Markette ve yemek saatinde sağlıklı seçimler yapmak
kanserden korunmayı garanti etmese de riskinizi azaltabilir. Bu yönergeleri göz
önünde bulundurun:
Bol meyve ve sebze yiyin. Diyetinizi meyve, sebze ve tam
tahıllar ve fasulye gibi bitkisel kaynaklardan elde edilen diğer gıdalara
dayandırın.
İdeal kilonuzu koruyun. Rafine şekerler ve hayvansal
kaynaklardan elde edilen yağlar da dahil olmak üzere daha az kalorili yiyecek
seçerek daha hafif ve yağsız yiyin.
Meme, kolon, akciğer, böbrek ve karaciğer kanseri de dahil
olmak üzere çeşitli kanser türlerinin riski, içtiğiniz alkol miktarı ve düzenli
içtiğiniz sürenin uzunluğu ile artar.
İşlenmiş etleri sınırlayın. Dünya Sağlık Örgütü'nün kanser
ajansı olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'nın bir raporu, çok
miktarda işlenmiş et yemenin belirli kanser türlerinin riskini biraz
artırabileceği sonucuna varmıştır.
Ek olarak, sızma zeytinyağı ve karışık kuruyemiş ile
desteklenmiş bir Akdeniz diyeti yiyen kadınların meme kanseri riski daha düşük
olabilir. Akdeniz diyeti çoğunlukla meyve ve sebzeler, kepekli tahıllar,
baklagiller ve kuruyemişler gibi bitki bazlı gıdalara odaklanır. Akdeniz
diyetini uygulayan kişiler, kırmızı et yerine balık, tereyağı yerine zeytinyağı
gibi sağlıklı yağları tercih ederler.
3. İdeal kilonuzu
koruyun ve fiziksel olarak aktif olun
İdeal kilonuzu korumak, meme, prostat, akciğer, kolon ve
böbrek kanseri dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin riskini azaltabilir.
Fiziksel aktivite de önemlidir. Kilonuzu kontrol etmenize yardımcı olmasının
yanı sıra, fiziksel aktivite tek başına meme kanseri ve kolon kanseri riskini
azaltabilir.
Haftada en az 150 dakika orta düzeyde aerobik aktivite veya
haftada 75 dakika yoğun aerobik aktivite yapmaya çalışın. Ayrıca orta ve
şiddetli aktivitenin bir kombinasyonunu da yapabilirsiniz. Genel bir hedef
olarak, günlük rutininize en az 30 dakika fiziksel aktivite ekleyin ve eğer
daha fazlasını yapabilirseniz daha da iyisini yapın.
4. Güneşten korunun
Cilt kanseri, en yaygın kanser türlerinden biridir ve en
önlenebilir olanlardan biridir. Bu ipuçlarını deneyin:
Öğle güneşinden kaçının. Güneş ışınlarının en güçlü olduğu
saat 10.00 ile 16.00 arasında güneşten uzak durun.
Gölgede kalın. Dışarıda olduğunuzda, mümkün olduğunca
gölgede kalın. Güneş gözlüğü ve geniş kenarlı bir şapka da yardımcı olur.
Cildinizin mümkün olduğunca çoğunu kaplayan, sıkı dokunmuş,
bol giysiler giyin. Pastel veya ağartılmış pamuğa göre daha fazla ultraviyole
radyasyon yansıtan parlak veya koyu renkleri tercih edin.
Güneş kremini eksik etmeyin. Bulutlu günlerde bile SPF'si en
az 30 olan geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanın. Cömertçe güneş koruyucu
uygulayın ve her iki saatte bir veya yüzüyorsanız veya terliyorsanız daha sık,
tekrar tekrar uygulayın.
Bronzlaşma yataklarından ve güneş lambalarından kaçının.
Bunlar doğal güneş ışığı kadar zararlıdır.
5. Aşı olun
Kanser önleme, belirli viral enfeksiyonlardan korunmayı
içerir. Aşağıdakilere karşı aşı hakkında doktorunuzla konuşun:
Hepatit B: Hepatit B, karaciğer kanseri geliştirme riskini
artırabilir. Hepatit B aşısı, yüksek risk altındaki belirli yetişkinler için
önerilir - örneğin cinsel olarak aktif olan ancak karşılıklı olarak tek eşli
bir ilişki içinde olmayan yetişkinler, damardan ilaç kullanan kişiler,
erkeklerle seks yapan erkekler ,sağlık çalışanları veya enfekte kan veya vücut
sıvılarına maruz kalabilecek kamu güvenliği çalışanları.
İnsan papilloma virüsü (HPV): HPV, serviks ve diğer
genitalkanserlerin yanı sıra baş ve boyundaki skuamöz hücreli kanserlere yol
açabilen cinsel yolla bulaşan bir virüstür. HPV aşısı 11 ve 12 yaşlarındaki kız
ve erkek çocuklar için önerilir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi yakın zamanda
Gardasil aşısının kullanımını 9 ila 45 yaş arası erkekler ve kadınlar için
onayladı.
6. Riskli
davranışlardan kaçının
Bir başka etkili kanser önleme taktiği, enfeksiyonlara yol
açabilecek ve dolayısıyla kanser riskini artırabilecek riskli davranışlardan
kaçınmaktır. Örneğin:
HIV veya AIDS'li kişilerde anüs, karaciğer ve akciğer
kanseri riski daha yüksektir. HPV çoğunlukla rahim ağzı kanseri ile
ilişkilidir, ancak anüs, penis, boğaz, vulva ve vajina kanseri riskini de
artırabilir.
İntravenöz ilaç kullanan kişilerle ortak iğneleri paylaşmak,
HIV'in yanı sıra hepatit B ve hepatit C'ye yol açabilir - bu da karaciğer
kanseri riskini artırabilir. Uyuşturucu kullanımı veya bağımlılığı konusunda
endişeleriniz varsa profesyonel yardım alın.
7. Sağlık
kontrollerinizi ihmal etmeyin
Cilt, kolon, serviks ve meme kanseri gibi çeşitli kanser
türleri için düzenli kendi kendine muayene ve taramalar, tedavinin başarılı
olma olasılığının en yüksek olduğu erken dönemde kanser tanısı konulmasını
sağlar. Doktorunuza sizin için en iyi kanser tarama programını sorun.