TÜİK'ten enflasyon hesabı açıklaması

TÜİK, enflasyon hesaplamalarına ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, "Bilimsel açıdan TÜFE’ye eleştiri getiremeyen bazı çevrelerin, 143 temel başlık arasından seçtikleri birkaç başlıkla yanıltıcı beyanlarda bulunmaya devam ettikleri" ifadesine yer verdi.

TÜİK'in açıklamasının önemli noktaları şunlardır:

"07.08.2024 tarihinde düzenlenen basın toplantısında, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamalarına dair kamuoyunu bilgilendirmek amaçlanmıştır. Ancak, toplantı sırasında sorulan 'Fiyatlar ne zaman ucuzlayacak?' sorusuna verilen yanıtın bağlamından koparılarak haberlere yansıtıldığı görülmüştür. Bu soruya verilen kapsamlı yanıtın bir bölümünde geçen 'yüzde 45 ile yüzde 75 enflasyon arasında can yakıcılığı açısından pek bir fark bulunmamaktadır' ifadesi, yüzde 45 oranındaki enflasyonun da halk için oldukça yüksek ve zorlayıcı olduğunu vurgulama amacı taşımaktadır. Bu oranlar arasında önemli bir fark olduğu açıktır, ancak her iki oran da yaşam maliyeti üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratmaktadır. Anlatılmak istenen, fiyatların ucuzlaması için enflasyonun negatife dönmesi ve öncelikle tek haneli seviyelere düşmesi gerektiğidir.

2024 yılı itibarıyla TÜFE sepetinde 12 ana harcama grubu altında 43 harcama grubu, bu gruplar altında ise 90 alt harcama grubu bulunmaktadır. Alt harcama gruplarının altında yer alan 143 temel başlıkta ise 406 madde ve bu maddeler altında 913 madde çeşidi bulunmaktadır. TÜFE sepetindeki değişim oranları her ay 12 ana harcama grubu, 43 harcama grubu, 90 alt harcama grubu ve 143 temel başlık düzeyinde yayımlanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından yayımlanan en detaylı düzey temel başlık düzeyidir. Kurumumuz tarafından temel başlık düzeyinde endeks değişimleri uluslararası beklentilere en uygun şekilde kamuoyuyla paylaşılmaktadır.

Bu bağlamda, TÜİK dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir. Bir köşe yazarı tarafından, Kurumumuzca en son Nisan 2022’de yayımlanmış olan bazı madde fiyatlarının, yine kurumumuz tarafından yayımlanan temel başlık seviyesinde fiyat endeksleri ile genişletilerek günümüze ilişkin ortalama fiyat hesaplamalarının yapıldığı iddia edilmektedir. Bu yanıltıcı sonuçların bazı çevreler tarafından manipülasyon aracı olarak kabul görmesi sonucunda, bilimsel açıdan TÜFE’ye eleştiri getiremeyen ilgili çevrelerin 143 temel başlık içinden seçtikleri birkaç başlıkla yanıltıcı beyanlarının devam ettiği gözlemlenmektedir.

Özellikle bir temel başlık altında birden fazla maddenin ve madde çeşidinin bulunduğu durumlarda yapılan hatalı çıkarımlar, örneğin '06212-Doktor muayene ücreti' temel başlığı için geçerlidir. Bu temel başlık, 'Muayene katılım payı (Devlet, Uzman Dr.)', 'Doktor muayene ücreti (Özel, Uzman Dr.)', 'İlaç katılım payı' ve 'Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)' gibi farklı harcama paylarına sahip madde çeşitlerinden oluşmaktadır. Devlet hastanesi muayene katılım ve ilaç katkı payları, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti (muayenehane) gibi diğer ürün çeşitlerine oranla daha yüksek harcama paylarına sahiptir. İlgili temel başlık düzeyinde hesaplanan fiyat ve değişim oranı, yalnızca uzman doktor muayene ücretindeki değişimi ifade etmemektedir. Dolayısıyla, devlet ve özel sektör tarafından sunulan ilgili sağlık hizmetlerinin tamamı aynı fiyat düzeyinde değişim göstermişçesine hesaplanan ve TÜİK’e ait gibi açıklanan rakamlar hatalı yaklaşımlar içermektedir.

Bu tür manipülasyonlara mahal verilmemesi adına, dünyanın önde gelen ülkelerinin hiçbirinde madde düzeyinde tüm fiyatlar hesaplanmamakta ve yayımlanmamaktadır."