Şeyh Said ve 46 yareninin, 29 Haziran 1925'te Şark İstiklal Mahkemeleri tarafından Diyarbakır'da idam edilmelerinin üzerinden 99 yıl geçse de İslam adına verilen bu mücadeleyi Müslüman Kürd halkı hiçbir zaman unutmadı.
Kıyamın ulusal mı dinî mi şeklinde tartışmalar devam ededursun, Şeyh Said'in kıyam sürecinde Urfa'daki Milli Aşireti Reisi Halil Bey'e gönderdiği mektup aslında kıyamın gayesine ve niteliğine ışık tutuyor.
İşte Şeyh Said Efendi'nin o mektubu:
“[Her şeye gücü yeten], Kadir Mevla'nın yardımına muhtaç fakir kulu Muhammed Said bin Şeyh Mahmud bin Şeyh Ali el-Halidî el-Meyâlevi'den; ferasetli, soylu, kerem sahibi sevgili merhum Büyük Emir Milli Aşireti Reisi İbrahim Paşa Hazretleri'in oğlu Emir Halil Bey Hazretleri'ne beyanımdır. Aynı zamanda Müslüman aşiret ve kabilelerin son sığınağısınız. Cenabı Allah ins ve cin efendisi, Peygamberimiz hürmetine sizleri her iki cihanda bahtiyar eylesin ve kemal derecelerine erdirsin.
Cenabı Allah'tan niyazımız budur ki: Sizlere dini ve dünyevi afiyeti ihsan eylesin, geleceğe tam yönelmeyi lûtfetsin. Sizlere selam ediyor ve sizlerden hayırlı işler bekliyoruz. Bizlere ve sizlere şer'i vecibe olan bu sözleri açıklıyorum:
- Mevcut hükümet İslami hilafeti kaldırmıştır.
- Saltanat ailesini kadim yerinden sürgün edip mülk ve arazilerini ve bazı mallarını müsadere yoluyla almıştır.
- Şeyhul İslamlık müessesini kaldırılmıştır.
- İlim medreseleri kapatılmıştır.
- Vakıf müesseselerinin emlak ve mal varlıklarını Küfür yuvası ola Maarif Nezareti'ne devretmiştir.
- Kadınların tesettürü kaldırılmıştır.
- Zina mubah hale getirilmiştir.
- Alkollü içecekler serbest edilmiştir.
- Kadınların yabancı erkeklerle dans etmelerine müsaade etmiştir.
- Bunlar için özel ve geniş mekânlar; dans salonu, tiyatrohane, sinemahane, barhane ve umumhane gibi yerler yapılmıştır.
- Allah'ın ve peygamberimizin dini olan İslam dinimizle alay edilmektedir.
- Şer'i hükümler ve isimleri tahkir edilmiştir.
- İslami simgeler değiştirilip İslam'ın esasları yerinden oynatılmıştır.
- Sonuç olarak dine ve dindarlara karşı savaş ilan edilmiştir.
- Bitlis'te Özel Divan'ı Harp Mahkemesi kurulmuştur.
- Miralay Cibranlı Halit Bey, Huveytili Hacı Musa Bey, Bitlis eskimebʻusu Yusuf Ziya ve damadı ile iki kardeşi, Hasananlı Fethullah'ın oğlu, Zırikanlı Kerem Efendiler tutuklanmıştır.
Allah-u Teala'ya ahdim budur ki gücüm ve kuvvetim yettiği kadarıyla din ve şeriatın ve şeriatın sahibi olan Allah'ın yardımı ve kuvvetiyle iki intikamdan birini yani din ve şeriatta yapılan tahribatın intikamını alacağım. Ayaklanma hareketinin on sekizinci günündeyiz. Genç ve Muş vilayetleri, Çapakçur, Palu, Varto, Malazgirt, Göynük, Kiğı (büyük bölümü), Lice (tamamı), Hani, Eğil, Maden, Osmaniye (Ergani'nin eski ismi), Harput kazaları Allah'ın izniyle işgalimiz altındadır.
Şu ana kadar aramızda savaş devam ediyor, onlardan beş yüz piyade ve süvari esir olarak elimizdedir. Dört top ve birkaç mitralyöz (makinalı tüfek) ganimet olarak almış bulunmaktayız.
Himmetlerinizden yardım talebimiz budur ki: Bütün aşiretinize bildiriniz ki büyük kalabalıkla Diyarbakır'a doğru gelsinler, sizin güçlü gelişinizi şiddetle bekliyoruz. En seri şekilde saʻadet ve afiyetle Diyarbakır etrafını kuşatmanız matlubumuzdur.”
OSMAN GÜLEBAK
