Beyaz kan, kandaki trombosit ve plazma gibi spesifik bileşenlerin ayrıştırılarak doğrudan ihtiyaç sahibi hastalara ulaştırılmasını sağlayan bir bağış türüdür. Özellikle kanser, lösemi ve kan hastalıkları gibi durumlarda tedavi sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Beyaz Kan Nedir?
Beyaz kan, tam kandan farklı olarak sadece belirli bileşenlerin alındığı bir bağış türüdür. Kan, genellikle şu üç ana bileşenden oluşur:
Kırmızı Kan Hücreleri (Eritrositler): Dokulara oksijen taşır.
Beyaz Kan Hücreleri (Lökositler): Bağışıklık sistemini güçlendirir.
Trombositler ve Plazma: Kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kanamaları durdurur.
Aferez cihazı kullanılarak yapılan beyaz kan bağışında, donörden alınan kan santrifüj yöntemiyle bileşenlerine ayrılır. İhtiyaç duyulan trombosit ve plazma gibi bileşenler ayrıştırılırken, kırmızı kan hücreleri tekrar donöre geri verilir.
Kimlere Beyaz Kan Lazım?
Beyaz kan, aşağıdaki durumlarda kritik öneme sahiptir:
Kemoterapi Alan Kanser Hastaları: Kemoterapi, vücuttaki trombosit seviyelerini düşürdüğü için dışarıdan takviye gerekir.
Lösemi ve Kan Hastaları: Lösemi tedavisinde pıhtılaşma sorunları sık görüldüğünden trombosit desteği hayat kurtarır.
Yoğun Kanama Vakaları: Ameliyat veya kaza sonrası ciddi kan kaybı yaşayan hastalar.
Organ Nakli Sonrası Hastalar: Nakil sürecinde enfeksiyon riskini azaltmak ve bağışıklığı desteklemek için kullanılır.
Beyaz Kan Bağışı Nasıl Yapılır?
Bağış süreci standart kan bağışından farklı olarak özel cihazlarla yapılır:
Aferez Merkezi Ziyareti: Donör, aferez yöntemiyle bağış yapabileceği bir merkeze yönlendirilir.
Kan Testleri: Uygunluk kontrolü için bağışçıdan önceden kan örnekleri alınır.
Aferez İşlemi: Donörün kolundan alınan kan cihazda bileşenlerine ayrılır. İşlem yaklaşık 1,5-2 saat sürer.
Bağışın Tamamlanması: Trombosit ve plazma hastaya ulaştırılmak üzere saklanırken, diğer bileşenler donöre geri verilir.
Beyaz Kan Bağışının Önemi
Türkiye'de ve dünyada beyaz kan ihtiyacı giderek artmaktadır. Özellikle trombositlerin kısa ömürlü (5 gün) olması, düzenli bağış ihtiyacını artırmaktadır. Kan bankalarının beyaz kan stoklarını düzenli olarak yenileyebilmesi için gönüllü bağışçıların destek olması gerekmektedir.
Kimler Beyaz Kan Bağışlayabilir?
18-65 yaş arasında, sağlıklı bireyler.
Vücut ağırlığı 50 kg üzerinde olanlar.
Kan değerleri bağış için uygun olan kişiler.
Aralarında en az 48 saat olmak koşuluyla haftada 2 defadan fazla olmamak koşulu ile yılda 24 kez beyaz kan bağışı yapılabilir.
Bağışçı Olmanın Faydaları
Beyaz kan bağışlamak, sadece hasta hayatını kurtarmakla kalmaz, bağışçının da düzenli sağlık kontrolünden geçmesini sağlar.
Bu süreç, bağışçının kan değerlerini öğrenmesine ve olası sağlık sorunlarının erken teşhis edilmesine olanak tanır.
Beyaz kan bağışı, hayat kurtarmanın en etkin yollarından biridir. Uzmanlar, toplumun bu konuda daha bilinçli olmasını ve düzenli bağış alışkanlığının artırılmasını hedeflemektedir.