Çikolatanın ana maddesi olan kakaonun fiyatının geçtiğimiz yıl rekor seviyelere ulaşmasının ardından, üreticiler daha ekonomik ve uzun raf ömrüne sahip formüllerle pazarlarını genişletmeye çalışıyor. Ancak bu durum, tüketicilerin alıştıkları lezzetten uzaklaşmalarına yol açıyor.
Kakao fiyatlarındaki artış ve iklim krizi
Kakao fiyatlarının yükselmesinde küresel iklim krizinin önemli bir payı var.
Yapılan araştırmalara göre, Batı Afrika'da küçük çiftliklerde yapılan kakao üretimi, değişken hava koşullarından büyük ölçüde etkileniyor. Özellikle Fildişi Sahili ve Gana gibi büyük üretici ülkelerde yaşanan yüksek sıcaklıklar ve kuraklık, hasatta ciddi düşüşlere neden oldu.
2025 başında Batı Afrika’da yağışların geri dönmesiyle üretimde kısmi iyileşmeler gözlense de kakao fiyatlarının orta vadede yüksek kalması bekleniyor. Bu da çikolata fiyatlarındaki artışın sürebileceği anlamına geliyor.
Türkiye’de çikolata fiyatları neden yüksek?
Türkiye’de çikolata fiyatlarındaki artışın arkasında sadece küresel ham madde sorunları değil, aynı zamanda yüksek gıda enflasyonu da bulunuyor. Tüketici Birliği Federasyonu’nun verilerine göre, 2024’te çikolata fiyatı yüzde 206’dan fazla arttı ve bu artışta kakaonun yanı sıra diğer maliyetlerdeki yükseliş de etkili oldu.
Bayram dönemlerinde artan talep de fiyatların daha da yükselmesine neden oluyor.
Ekonomistler, Türkiye'de emtia fiyatlarının düşmesi durumunda bile çikolata fiyatlarının aynı hızda gerilemediğine dikkat çekiyor.
Çikolata pazarı daralıyor
Kakao fiyatlarındaki artış, üreticileri daha ucuz alternatifler aramaya yöneltiyor. Gerçek çikolatanın yerini, kakao yağı yerine bitkisel yağlar ve süt yerine süt tozu içeren kokolin gibi ürünler almaya başladı. Gerçek çikolata erimeye daha duyarlı olduğu için lojistikte zorluklar yaratırken, kokolin ürünleri daha dayanıklı ve uygun maliyetli olduğu için tercih ediliyor.
Çevresel ve sosyal etkiler
Çikolata üretimi yalnızca fiyatları değil, çevresel dengeleri de olumsuz etkiliyor. Kakao ve palm yağı tarımı nedeniyle doğal orman alanları yok ediliyor. Fildişi Sahili’nde son 50 yılda orman örtüsünün yüzde 80’i kaybolurken, Endonezya’da da benzer şekilde biyoçeşitlilik tehdit altında.
Bu koşullar altında, bayram çikolatalarının tadındaki değişimin sadece formülasyon kaynaklı değil, küresel ekonomik ve çevresel sorunlardan da etkilendiği söylenebilir.
